Orte
1 bis 24 von 5393 Ergebnisse
-
Aanlegplaats Franeker| Het Vliet
Aanlegplaats Franeker| Het Vliet
vanaf jouw locatie
-
Westcord Seeduyn
Westcord Seeduyn
vanaf jouw locatie
-
Wilhelmina-oard
Wilhelmina-oard
vanaf jouw locatie
-
Slottuin Rijs
Slottuin Rijs
vanaf jouw locatie
-
Psychiatrische zorg in oorlogsomstandigheden
Psychiatrische zorg in oorlogsomstandigheden
Het Psychiatrisch Ziekenhuis (de PZ) in Franeker was en is een begrip in Friesland. Tijdens de bezetting moest het, naast de achthonderd eigen patiënten, ook bewoners van twee andere instellingen onderdak bieden. De bezetters hadden hun gebouwen gevorderd. Ook andere oorlogsslachtoffers, waaronder evacués uit Limburg, werden opgevangen en verzorgd. En was de TBC-afdeling een ideale plek voor onderduikers.
In de laatste oorlogsmaanden voorzien de keukens van het ziekenhuis al die mensen, en ook nog een groot deel van de Franeker bevolking, van eten.
In 1930 is ten westen van de stad een gloednieuwe en moderne huisvesting verrezen, Groot Lankum genaamd. Het oude onderkomen in de binnenstad (het “Binnengesticht”) blijft daarnaast ook in gebruik. De behandeling van psychiatrische aandoeningen staat nog in de kinderschoenen, medicijnen zijn er nog niet. Patiënten liggen de hele dag in bed, niets te doen.
Het ziekenhuis heeft een TBC-afdeling, die vanwege het besmettingsgevaar geïsoleerd is van de rest van het gebouw. Dat maakt het een perfecte onderduikplaats, de bezetter staat niet te trappelen om daar te controleren . . .
Het is februari 1943 als de Duitsers het Psychiatrisch Ziekenhuis Vogelenzang in Bennebroek vorderen. 369 Patiënten en 100 medewerkers moeten weg en worden met treinen naar Franeker overgebracht. De Franeker patiënten uit het Binnengesticht verhuizen naar de grote zolderverdieping van het nieuwe Groot Lankum, om plaats te maken voor de gasten. De ruimte is veel te krap, maar er is geen keuze.
Als de geallieerde opmars het zuiden van Nederland bereikt, stagneert het front en is vooral de provincie Limburg een tijdlang strijdgebied. Bewoners moeten worden geëvacueerd. In januari 1945 arriveert een trein vol mensen uit Roermond en omgeving na een barre reis verzwakt en hongerig in Franeker. Voordat ze kunnen worden ondergebracht bij gastgezinnen in de omliggende dorpen, worden ze door de medewerkers van de PZ verzorgd en van eten voorzien. Zieken worden opgenomen in het toch al overvolle ziekenhuis.
Alsof het allemaal nog niet moeilijk genoeg is, komen er op 27 maart 1945 ook nog eens 528 patiënten met hun verplegers van het Psychiatrisch Ziekenhuis Dennenoord uit Zuidlaren bij. De panden daar moeten op last van de bezetters op stel en sprong worden ontruimd, want er moet een Duits noodhospitaal in worden gevestigd. De keukens van de PZ moeten alle zeilen bijzetten om de vele monden te voeden. Gelukkig is men eerder al begonnen met het verbouwen van grote hoeveelheden groenten op de terreinen en worden er veertig varkens gehouden voor de vleesbehoefte. Boeren uit de omgeving leveren aardappelen en rapen. Per dag gaat er 3600 kilo aan aardappelen doorheen.
In de allerlaatste dagen voor de bevrijding van Franeker, die uiteindelijk op 15 april plaatsvindt, komt er nog een Duitse order om de PZ te ontruimen, om plaats te maken voor gewonde Duitse soldaten. Maar zover komt het niet meer, de Canadese bevrijders zijn al in aantocht en de bezetters vertrekken halsoverkop.
Een televisiedocumentaire van Omrop Fryslân (deels Friestalig) over de PZ in oorlogstijd ziet u hier.
vanaf jouw locatie
-
-
Kanoën in Friesland
Kanoën in Friesland
vanaf jouw locatie
-
Vakantiehuis De Meerkoet
Vakantiehuis De Meerkoet
vanaf jouw locatie
-
Drogisterij Tet van den Berg
Drogisterij Tet van den Berg
vanaf jouw locatie
-
Emmakade Antiek
Emmakade Antiek
vanaf jouw locatie
-
De Sonneborghe logies & ontbijt
De Sonneborghe logies & ontbijt
vanaf jouw locatie
-
Yachtcharter Friesland
Yachtcharter Friesland
vanaf jouw locatie
-
Rondvaartbedrijf Allure
Rondvaartbedrijf Allure
Sofort buchbar
vanaf jouw locatie
-
Boshuisjes kampeerterrein Stortemelk
Boshuisjes kampeerterrein Stortemelk
vanaf jouw locatie
-
Wiesenvögel und Schmetterlinge
Wiesenvögel und Schmetterlinge
vanaf jouw locatie
-
Strandschelp
Strandschelp
vanaf jouw locatie
-
Boutique Hotel Joure - Comfort kamer
Boutique Hotel Joure - Comfort kamer
Sofort buchbar
vanaf jouw locatie
-
Beach Resorts Makkum - Strandvilla+ 8 persoons
Beach Resorts Makkum - Strandvilla+ 8 persoons
Sofort buchbar
vanaf jouw locatie
-
Kerk en pastorie
Kerk en pastorie
vanaf jouw locatie
-
Gedicht: Der gie in snijen | Eeltsje Hettinga
Gedicht: Der gie in snijen | Eeltsje Hettinga
DER GIE IN SNIJEN
Often to understand, we have to look into emptiness
– Michelangelo Antonioni
Winter line skean tsjin de apelhôven,
liet de mûle in lang swijen,
begjin april, spoaren fan lytse
hoefdieren yn de snie en oer
de mûnier, dêr’t in rûge froast
syn flierren sloech, de rop fan in ûle.
Earne út nacht syn ûnderwâlen wei
kaam in frou, in pear redens
om ’e hals, de ring fan
it lantearneljocht yn en ferdwûn,
in skaad foar har, in skaad achter har,
de iisbaan oer, it tsjuster yn.
Inkeld útsinnige kiel wie ik doe’t
by in hast dierlik oerémisk roppen
ik út myn dreamen wekker skeat
en mysels weromfûn yn de dize
oer de Po-flakten fan Antonioni, dêr’t
in kamera oer de sompen glied.
Ik seach iisblommen op de ruten,
begjin april, sette de ôftiteling
stil by de namme fan Anna.
Winter line skean tsjin de apelhôven,
liet de mûle in lang swijen.
Der gie in snijen, sûnder ophâlden.
vanaf jouw locatie
-
-
Vakantiehuis Duyngolf 71
Vakantiehuis Duyngolf 71
vanaf jouw locatie
-
Rufus aan het water
Rufus aan het water
vanaf jouw locatie
-
Alde Feanen - Earnesleat - Uitkijktoren
Alde Feanen - Earnesleat - Uitkijktoren
vanaf jouw locatie
-
Sint Nicolaasga
Sint Nicolaasga
vanaf jouw locatie
-
Audiotour Balk Boterdorp
Audiotour Balk Boterdorp
vanaf jouw locatie
