Orte
1537 bis 1560 von 5392 Ergebnisse
-
Rustpunt it Pöeleboskje
Rustpunt it Pöeleboskje
vanaf jouw locatie
-
Crush Concept Store
Crush Concept Store
vanaf jouw locatie
-
De Schakel
De Schakel
vanaf jouw locatie
-
T-Terras Bamboe Friesland Tuin en meer
T-Terras Bamboe Friesland Tuin en meer
vanaf jouw locatie
-
Psychiatrische zorg in oorlogsomstandigheden
Psychiatrische zorg in oorlogsomstandigheden
Het Psychiatrisch Ziekenhuis (de PZ) in Franeker was en is een begrip in Friesland. Tijdens de bezetting moest het, naast de achthonderd eigen patiënten, ook bewoners van twee andere instellingen onderdak bieden. De bezetters hadden hun gebouwen gevorderd. Ook andere oorlogsslachtoffers, waaronder evacués uit Limburg, werden opgevangen en verzorgd. En was de TBC-afdeling een ideale plek voor onderduikers.
In de laatste oorlogsmaanden voorzien de keukens van het ziekenhuis al die mensen, en ook nog een groot deel van de Franeker bevolking, van eten.
In 1930 is ten westen van de stad een gloednieuwe en moderne huisvesting verrezen, Groot Lankum genaamd. Het oude onderkomen in de binnenstad (het “Binnengesticht”) blijft daarnaast ook in gebruik. De behandeling van psychiatrische aandoeningen staat nog in de kinderschoenen, medicijnen zijn er nog niet. Patiënten liggen de hele dag in bed, niets te doen.
Het ziekenhuis heeft een TBC-afdeling, die vanwege het besmettingsgevaar geïsoleerd is van de rest van het gebouw. Dat maakt het een perfecte onderduikplaats, de bezetter staat niet te trappelen om daar te controleren . . .
Het is februari 1943 als de Duitsers het Psychiatrisch Ziekenhuis Vogelenzang in Bennebroek vorderen. 369 Patiënten en 100 medewerkers moeten weg en worden met treinen naar Franeker overgebracht. De Franeker patiënten uit het Binnengesticht verhuizen naar de grote zolderverdieping van het nieuwe Groot Lankum, om plaats te maken voor de gasten. De ruimte is veel te krap, maar er is geen keuze.
Als de geallieerde opmars het zuiden van Nederland bereikt, stagneert het front en is vooral de provincie Limburg een tijdlang strijdgebied. Bewoners moeten worden geëvacueerd. In januari 1945 arriveert een trein vol mensen uit Roermond en omgeving na een barre reis verzwakt en hongerig in Franeker. Voordat ze kunnen worden ondergebracht bij gastgezinnen in de omliggende dorpen, worden ze door de medewerkers van de PZ verzorgd en van eten voorzien. Zieken worden opgenomen in het toch al overvolle ziekenhuis.
Alsof het allemaal nog niet moeilijk genoeg is, komen er op 27 maart 1945 ook nog eens 528 patiënten met hun verplegers van het Psychiatrisch Ziekenhuis Dennenoord uit Zuidlaren bij. De panden daar moeten op last van de bezetters op stel en sprong worden ontruimd, want er moet een Duits noodhospitaal in worden gevestigd. De keukens van de PZ moeten alle zeilen bijzetten om de vele monden te voeden. Gelukkig is men eerder al begonnen met het verbouwen van grote hoeveelheden groenten op de terreinen en worden er veertig varkens gehouden voor de vleesbehoefte. Boeren uit de omgeving leveren aardappelen en rapen. Per dag gaat er 3600 kilo aan aardappelen doorheen.
In de allerlaatste dagen voor de bevrijding van Franeker, die uiteindelijk op 15 april plaatsvindt, komt er nog een Duitse order om de PZ te ontruimen, om plaats te maken voor gewonde Duitse soldaten. Maar zover komt het niet meer, de Canadese bevrijders zijn al in aantocht en de bezetters vertrekken halsoverkop.
Een televisiedocumentaire van Omrop Fryslân (deels Friestalig) over de PZ in oorlogstijd ziet u hier.
vanaf jouw locatie
-
-
Vogelakker Holwerd
Vogelakker Holwerd
vanaf jouw locatie
-
Boerderij Marsicht
Boerderij Marsicht
vanaf jouw locatie
-
Under de Wol - Boerderij appartement Fjouwer
Under de Wol - Boerderij appartement Fjouwer
Sofort buchbar
vanaf jouw locatie
-
Nieuwe Leeuwarder Jachthaven
Nieuwe Leeuwarder Jachthaven
vanaf jouw locatie
-
Galerie Peter Bax
Galerie Peter Bax
vanaf jouw locatie
-
’t Gouden Stoepke
’t Gouden Stoepke
vanaf jouw locatie
-
Noorderhaven 18
Noorderhaven 18
vanaf jouw locatie
-
Dokkumer Admiraliteit
Dokkumer Admiraliteit
vanaf jouw locatie
-
Theetuin Op 't Skik
Theetuin Op 't Skik
vanaf jouw locatie
-
Firdgum (Furdgum)
Firdgum (Furdgum)
vanaf jouw locatie
-
Gedicht: Tin | Elmar Kuiper
vanaf jouw locatie
-
Entrepotgebouw - Gedichtenroute
Entrepotgebouw - Gedichtenroute
vanaf jouw locatie
-
Gedicht: Underwrâld | Elske Kampen
Gedicht: Underwrâld | Elske Kampen
Bekijk hier het gedicht in gebarentaal (NGT)
ÛNDERWRÂLD
moarn draach ik de bernespultsjes,
sjuery foar fersierde weinen, bûn fan jonge
feinten, de man dy’t stroffelet oer de grins
tusken dronken nacht en matinee
de band mei jierren-80-hits, froulju dy’t
as frije fammen út it sicht fan manlju dûnsje
oant stilte ûnferwacht nei middernacht
wreed de betsjoening brekt
ik dimp it roppen, razen, garje glês en
flessen, draach it doarpsfeest trije dagen oant
fantoomfoarm kantich giel neitiid oantsjut
wêr’t op myn fjild de tinte stie
krekt dan wit ik yn my in stille wrâld as
skielk mei kâlde hân winter boppe my it wetter
huverjend ta stilstân set, in souderflier fan
iis oer my hinne leit
fan grien nei brún myn gers rustkje mei yn
rêst, myn oerflak wurdt ta ûnderwrâld, ik my
ta sliepen lis en mins en feest ferjit, troch
myn dream it lûd fan izers sjit
vanaf jouw locatie
-
-
Yachtcharter 2000
Yachtcharter 2000
vanaf jouw locatie
-
Bauke Visser Watersport
Bauke Visser Watersport
vanaf jouw locatie
-
Hofladen Tsjûkemar
Hofladen Tsjûkemar
vanaf jouw locatie
-
Camping en Bootverhuur Natuurlijk de Veenhoop
Camping en Bootverhuur Natuurlijk de Veenhoop
vanaf jouw locatie
-
Goddeloze Singel
Goddeloze Singel
vanaf jouw locatie
-
Aqua State - Efkes Pypskoft
Aqua State - Efkes Pypskoft
Sofort buchbar
vanaf jouw locatie
