Sudergemaal Pumping Station
Nij Beets
The Sudergemaal pumping station is on one of the waterways of the Turf Boating Route. It was built in 1924 to drain the polders and was one of the first electric pumping stations built in Friesland. Today it is part of the It Damshûs open air museum.
Take a look
- Open popup with image Sudergemaal
- Open popup with image Nij Beets Sudergemaal
- Open popup with image Gemaal
The Sudergemaal pumping station is on one of the waterways of the Turf Boating Route. It was built back in 1924 to drain the polders south of the village of Nij Beets and was one of the first electric pumping stations to be built in Friesland. The pumping station is still pretty much in its original condition.
Because of its cultural and historical value, the building has been declared a protected monument. Today the pumping station is primarily a museum and art gallery as part of the It Damshûs open air museum.
The museum is a bit further on at the edge of the village of Nij Beets. The exhibits cover all aspects of life during the peat-mining era, from a poor peat-maker's house to the peat master's house which also served as a shop and pub.
It is possible to moor at the pumping station and walk to the village of Nij Beets.
- Distance to your location:
In the neighbourhood
View all routes-
Tusken de Boarn en de Deelen | Fietsroute
Tusken de Boarn en de Deelen | Fietsroute(64.5 km)Aldeboarn -
Akkrum - Nij Beets | Koningspad XL Hiking Trail Network: Section 8
Akkrum - Nij Beets | Koningspad XL Hiking Trail Network: Section 8(19.0 km)Akkrum -
East Loop of the De 8 van Grou Cycle and Ferry Route
East Loop of the De 8 van Grou Cycle and Ferry Route(55.2 km)Nij Beets
Locations
View all locations-
The Lady of Stavoren
The Lady of StavorenFrom the 15th century on, the flourishing Hanseatic city of Stavoren began to fall upon bad times. It is this period in history that is related in the saga of the Lady of Stavoren. In the saga, all aspects of Stavoren as a trading city are covered.
Stavoren -
Geologisch Monument Bouwepet
Geologisch Monument BouwepetGeologisch monument gemaakt van zwerfkeien uit de IJstijd.
Mûnein -
Biosintrum
BiosintrumBiosintrum kloppend hart in de Biobased economie waar studenten, overheid en ondernemers elkaar treffen voor nieuwe ideeën voor een duurzame toekomst.
Oosterwolde -
Sint Gertrudiskerk Baard
Sint Gertrudiskerk BaardThe church building has been rebuilt several times in the same location over the centuries. There is also space for liturgical activities. Additionally, it is used for music lessons, choir rehearsals, concerts, and as an exhibition space.
baard -
Monument zeemijn
Monument zeemijnOp 10 september 1945 zijn acht mensen omgekomen bij een ongeluk bij het opruimen van een zeemijn. Dit gebeurde buitendijks ter hoogte van de zomerdijk in de buurt van de Hoek van de Band. In 2015 is een monument onthuld.
Lioessens -
Naamloos beeld
Naamloos beeldDit beeld van Hein Mader, een stalen beeld wat bestaat uit cirkels, heeft een plaats gekregen in het Friese Appelscha. Niet in het dorp zelf, maar in de beboste omgeving op het terrein van OlmenEs.
Appelscha -
Aldtsjerkstermûne
AldtsjerkstermûneDe molen die in 1864 is opgericht door een groep boeren uit de buurt is van het type Grondzeiler. Door de gedrongen bouw scheren de draaiende wieken o...
Aldtsjerk -
Westhoek: verzilting
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies
Westhoek: verzilting
(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse.
Westhoek -
Belltower Ypecolsga
Belltower YpecolsgaYpecolsga is a hamlet near Woudsend. The double bellcote in Ypecolsga was completely replaced in 1956. Beneath the peculiar hipped roof hang 2 bells dating back to 1664.
Ypecolsga -
Koehool: de dijk
You cannot see this content because you haven’t accepted cookies. If you want to watch this video, please click below to accept cookies.
Manage cookies
Koehool: de dijk
(beluister hier het audioverhaal)
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger. Zo kun je aan het wegenpatroon zien dat de dijk hier ooit een bocht maakte.
De dijk was ook veel lager. Tot in de twintigste eeuw konden de Koehoolsters waarschijnlijk vanuit hun huizen de zee zien, over een anderhalve meter hoog dijkje. In de jaren dertig werd de dijk ongeveer vijfenhalve meter hoog en in de jaren zeventig kwam hier nog minstens twee meter bij. De komende jaren wordt de dijk versterkt.De dijk en de zee bepaalden eeuwenlang het leven in Koehool. Bijna alle inwoners visten in het voorjaar en zomer met fuiken op haring, schar, bot en paling. Met z'n allen sleepten ze de vissersbootjes in het voorjaar over de dijk.
Met de komst van de Afsluitdijk in 1932 was het in één klap afgelopen met de haringvisserij. De zeestromen waren door de afsluiting van de Zuiderzee drastisch veranderd, waardoor ook die dijkverhoging hier nodig was. Een flink deel van de oude (vissers)huisjes en zwartgeteerde schuurtjes sneuvelden in 1970, toen de dijk niet alleen hoger maar ook breder werd. Alleen het beeld De Waadfisker en de recreatiewoningen die op vissershuizen zijn geïnspireerd herinneren nu nog aan de visserij.
De kustbewoners waren ook op een andere manier verbonden met het water. Zwemmen kon je hier namelijk lange tijd ook, bij hoog water dan, net als op andere plaatsen aan de dijk. In de jaren dertig waren hier zelfs badhokjes in het café om je te verkleden.
Ingesproken door:
Scenograaf en theatermaker Sofie Doeland ontwikkelt ook installatiekunst. In 2019 maakte ze een kunstwerk voor Moving Landscapes, een samenwerking tussen Oerol en Sence of Place. Een reizende expositie bestaande uit zes landschapswerken die het perspectief van de toeschouwer manipuleren, raken en sturen.Sofie begeeft zich graag in een monumentaal of ongewoon landschap, het liefst ergens buiten op een heuvel in weer en wind. Op die manier is ze met Joop Mulder in aanraking gekomen. “Ik heb hem leren kennen als een trouwe, lieve en krachtige man. Nuchter en vastberaden. Erg behulpzaam en vol vertrouwen. Hij stond echt pal achter de kunstenaars waarmee hij werkte. Het raakt me nog steeds dat hij er niet meer is.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger.
Tzummarum