Poldermolen Terpzigt
Marssum
De molen werd in 1981 gerestaureerd en is officieel op 27 mei 1981 met een rondmaal-circuit weer in werking gesteld. De molen is de kleinste spinnenkop van Friesland. Op afspraak te bezichtigen.
Take a look
Voor de samenvoeging van diverse waterschappen, bemaalde de molen de 14 ha grote polder “Tolsma”. De molen werd in 1981 gerestaureerd en is officieel op 27 mei 1981 met een rondmaal-circuit weer in werking gesteld.
De molen is de kleinste spinnenkop van Friesland.
Is de molen te bezoeken?
Ja, wanneer deze draait en op afspraak
Molenaar(s)
Stef Mensinga, 058-213 2355
-
Poldermolen de Marsumer Molen
Poldermolen de Marsumer Molen
De molen werd in 1903 gebouwd door molenmaker J.H. Westra uit Franeker voor de bemaling van de voormalige Marssummerpolder. Jaarlijks tussen 1 mei en 1 oktober is de eerste zolder van deze molen beschikbaar als bijzonder sfeervolle trouwlocatie.
MarsumMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Poldermolen De Puollen
Poldermolen De Puollen
Het Moundersplak. Een verdraait mooi rustpunt. Bedien jezelf in de koffiekamer van de Molenaar en geniet van het landelijke uitzicht. Bezoek molen De Puollen (als deze draait) en naastgelegen vogelhut.
DronrijpMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Poldermolen Heechhiem
Poldermolen Heechhiem
Heechhiem is een poldermolen nabij het Friese dorp Deinum, dat in de Nederlandse gemeente Waadhoeke ligt. Functie is het bemalen van de Heechhiemsterpolder. Op afspraak te bezichtigen.
DeinumMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Korenmolen De Weyert
Korenmolen De Weyert
Bewonder het oude ambacht.
MakkingaMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Boonweg: gras en schapen
Boonweg: gras en schapenBoonweg: gras en schapen
(beluister hier het audioverhaal)
Het is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht serieuze dijkbewaking nodig. Rinus en Sander Dorst van Zeedefensie zijn dan ook altijd voorbereid. Hier in de werkplaats hangen de zaklampen aan de muur, de portofoons staan aan de lader en ligt het draaiboek op tafel. Voor het geval dát.
Vader en zoon Dorst liggen er niet wakker van, ze weten namelijk precies hoe de dijk erbij ligt. Elke week inspecteren ze de 25 kilometer dijk tussen Harlingen en Nieuwebildtzijl. En elke dag zijn ze hier sowieso te vinden, voor onderhoud en beheer. Zo gooien ze bijvoorbeeld kuilen dicht die door honden zijn gegraven en vangen ze ongeveer 150 mollen per jaar in hun klemmen.
Is dat nou echt nodig? Ja, want gangen, gaten en kuilen kunnen de dijk behoorlijk verzwakken. Ook is de grasmat superbelangrijk om de bovenlaag sterk te houden, hiervoor wordt een mengsel van zes soorten diepwortelend gras gebruikt. Als 80% van een vierkante meter grasmat ook daadwerkelijk uit grassprietjes bestaat, zijn de mannen dik tevreden.
Het gras wordt onderhouden door de schapen die je tussen april en oktober op de dijk ziet grazen. Met hun 'gouden voetjes' trappen ze de grond precies genoeg in en zorgen ze zo voor de ideale stevigheid. Vroeger graasden er ook wel koeien, maar hun hoeven deden meer kwaad dan goed.
De droogte van de laatste zomers baart wel eens zorgen. Schapen hebben soms nauwelijks genoeg te eten en enkele dijkvakken moesten opnieuw ingezaaid worden. Ook zette het waterschap voor het eerst een egger in, een machine die onkruid uit het gras haalt.
Andere soorten grassen en kruiden op de dijk zouden trouwens best een idee zijn, maar of dat veilig is? De proefvakken die je onderweg zag, laten vooralsnog zien dat de combinatie van schapen en gras het beste is voor de stevigheid van de dijk.
Aan de 'achterkant' van de dijk vind je geen gras maar asfalt, met daaronder steen en zand. In de jaren negentig bleek het asfalt zo zwak dat uit voorzorg breuksteen en grond bij de werkplaats is neergelegd. Je weet immers maar nooit. Intussen wordt er ook een proef gedaan met innovatieve asfaltbekleding.
Ingesproken door:
De van oorsprong Friese Esther Kokmeijer is kunstenares, ontdekker, designer and fotograaf. Ze woont tegenwoordig in Rotterdam, maar werkt overal ter wereld.
Esther werkt met Joop Mulder aan een serie projecten waarmee ze met korenbloemen verhalen over water zichtbaar wil maken. Een zee van bloemen, een terp omringd door water, een dijkdoorbraak en Holwerd aan zee, zichtbaar gemaakt met miljoenen bloeiende Korenbloemen. “Inspirerend hoe Joop zo begaan was met het prachtig Waddengebied. Hoe hij verhalen over dit bijzondere landschap tot leven wist te brengen en zich inzette om intieme ontmoetingen te creëren met dit landschap.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of PlaceHet is bijna niet voor te stellen dat de zee deze dijk kan verslaan. Toch was er in de laatste veertig jaar een keer of acht serieuze dijkbewaking nodig.
Sint JacobiparochieMolen of Gemaal, Extra info
Molen of Gemaal
-
Tjasker Zandpoel
Tjasker Zandpoel
Paaltjasker De Zandpoel bij Wijckel is een poldermolen om natuurgebied De Sânpoel / De Zandpoel te bemalen.
WijckelMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Gemaal Roptazijl
Gemaal Roptazijl
Tjerk Hiddes vertelt het bijzondere verhaal achter het Roptasyl. Nu zie je er niet veel van terug, maar in de 17e eeuw was het syl het toneel van ruzies tussen Harlingen en Franeker.
WijnaldumMolen of Gemaal, Sluis
Molen of Gemaal
-
Tjasker It Heidenskip
Tjasker It Heidenskip
Oudste paaltjasker van Nederland uit 1915.
WorkumMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Gemaal Echten
Gemaal Echten
Het Gemaal ligt aan de zuidoever van het Tjeukemeer, aan het wandel- en fietspad over de dijk, een unieke locatie aan het water met uitzicht over het hele Tjeukemeer.
EchtenBezienswaardigheid, Molen of Gemaal
Bezienswaardigheid
-
De Heining: klimaatverandering
De Heining: klimaatveranderingDe Heining: klimaatverandering
(beluister hier het audioverhaal)
O, zo vervelend als je net op de fiets zit: een stortbui. Een extreme plensbui van meer dan 60 mm per etmaal is bovendien best zorgelijk. De waterbeheerders liggen er wel eens wakker van. Hoe moeten de Friese gemalen zoveel water in korte tijd afvoeren? En hoe moet dat in de toekomst, nu zware buien door klimaatverandering steeds vaker voorkomen?
De Heining, dit gemaal dat opvallend genoeg ín de dijk is gebouwd, helpt daarbij. Dat gebeurt alleen als het waterpeil in de Friese boezem, dat is het aan elkaar verbonden stelsel van vaarten en meren, te hoog staat. Deze vijzels kunnen dan 250 kubieke meter water per minuut naar zee pompen.
Het is een mooie assistentie voor de gemalen aan het IJsselmeer, maar de capaciteit is ook weer niet overweldigend als je vergelijkt met die gemalen in Lemmer en Stavoren, en zelfs niet met de gemalen Zwarte Haan en Roptazijl, die de polders hier verderop aan de kust drooghouden.
De Heining is dan ook onderdeel van een groter plan. Het is een uiting van een nieuwe manier van denken over waterbeheersing, een interne 'klimaatverandering' zou je kunnen zeggen. Meer meebewegen mét de natuur en het water in plaats van tegen de natuur en het water strijden. Dat is best spannend, want we hebben duizend jaar dijken gebouwd om ons tegen het geweld van de zee te beschermen.
En hoe doe je dat dan, anders naar waterbeheersing kijken? Door ruimte te maken voor extra waterberging in het binnenland bijvoorbeeld, zoals je hier kunt zien aan de brede vaarten, die natuurvriendelijke oevers hebben gekregen. En doordat het zeewater vrij spel heeft in een kweldergebied hoogt deze vanzelf door slib op. Over een paar jaar ontstaat hier dan al een natuurlijke buffer tegen de stijgende zeespiegel, als een golfbreker voor de dijk.
Het gemaal is ook een verbinding tussen zoet en zout water. Dit is goed voor trekvissen die 24 uur per dag door het gemaal kunnen zwemmen, maar ook voor kwelderplanten en wadvogels in het unieke buitendijkse kwelderlandschap.
Ingesproken door:
Samen met de andere leden van kunstenaarscollectief Observatorium werkt Ruud Reutelingsperger al jaren aan kunst in de openbare ruimte. Hierbij richt het collectief zich op het veranderende landschap en hoe het de nieuwsgierigheid kan prikkelen naar de wereld om ons heen.Ruud en zijn collega’s kennen Joop Mulder al sinds jaar en dag. “Joop en wij delen dezelfde passie; het landschap en de verhalen van mensen. We maakten wilde plannen, spraken bijzondere mensen en vooral van het buitendijkse gebied werden we lyrisch; kwelders en dobben die wij nog niet kenden. Hoe mooi zou het zijn als de mensen weer zelf land kunnen gaan maken, als bewoners hun relatie met het buitendijkse zelf nieuw leven in kunnen blazen en in samenwerking met kunstenaars ook de taal van de verbeelding gaan spreken; riepen wij hardop tegen de wind in naar elkaar.” Deze dynamische samenwerking leidde tot een drietal concrete projectvoorstellen; Terp van de Takomst, De Kromme Horne en de Golf van Termunterzijl. “Samen met Joop predikten we de slogan; Eerst geloven, dan zien.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
O, zo vervelend als je net op de fiets zit: een stortbui. Een extreme plensbui van meer dan 60 mm per etmaal is bovendien best zorgelijk. De waterbeheerders liggen er wel eens wakker van.
MarrumMolen of Gemaal, Extra info
Molen of Gemaal
