Sluis Veenhoop
De Veenhoop
Vanuit de Friese meren kunt u bij de Veenhoop het Polderhoofdkanaal op. Rondom het kanaal heb je een prachtige omgeving waar je lekker tot rust komt en waar je lekker kunt genieten van de Friese natuur.
De Veenhoop kende vroeger veel tegenslagen. Zo was er in 1892 op deze plek een grote watersnoodramp. En vanwege hevige regenvallen stonden de veenpolders in het dorp vol met water en modder. En als je denkt dat het niet erger kon braken zelfs de dijken door. Er moest iets gebeuren.
In 1892 werd het Polderhoofdkanaal gegraven. Het aanleggen van dit kanaal zorgde voor een betere verbinding van de dorpen De Veenhoop en Nij Beets. Het gebruik van het Polderhoofdkanaal zorgde voor een betere bereikbaarheid van het transport. Ook werden er 2 sluizen aangelegd om zo het water beter in bedwang te houden.
In 1966 werd het kanaal stopgezet. De dynamische kracht op het Polderhoofdkanaal kwam ook daarmee ten einde. Beter nieuws volgde in 2008, het Polderhoofdkanaal werd namelijk weer opengesteld. En ook de bruggen en sluizen zijn weer in gebruik zodat het water weer open kon voor de scheepsvaart. In 2014 was het Polderhoofdkanaal technisch gereed, en konden de brug en sluis van afstand worden bediend.
- Afstand tot jouw locatie:
-
Passantenhaven Driewegsluis
Passantenhaven Driewegsluis
Passantenhaven Driewegsluis is te vinden helemaal in het zuiden van Friesland, op een rustig eiland in rivier De Linde, vlakbij de prachtige natuurgebieden Weerribben-Wieden en Rottige Meente.
Nijetrijne -
Doe eens Wad
Doe eens Wad
Wij organiseren unieke zeiltochten waarin jij de magie van het Wad ontdekt en ziet hoe jij deze bijzondere plek nog mooier kunt maken. Doe eens Wad zet zich in voor een structurele aanpak van de plastic soep in het Werelderfgoed Waddenzee.
Lauwersoog -
De sluis van Ouwe Syl
De sluis van Ouwe SylDe sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl.
Oude Bildtzijl -
De sluis van Alde Leie
De sluis van Alde LeieDe sluis van Alde Leie
(beluister hier het audioverhaal)
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant. Polder en boezem, de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met hetzelfde streefpeil van 0,52 meter onder NAP, komen hier dus bij elkaar.
Bij deze in 2013 aangelegde Anita Andriessensluis kun je goed zien hoe zo'n schutsluis werkt. In dit geval met slechts één druk op de knop. Je vaart de sluis in als de schuiven openen en zorgt dat ze achter je sluiten. Je wacht tot het water op niveau is in de sluis en vaart verder als de deuren voor je openen. Simpel.
De trekvissen die bij Zwarte Haan het binnenwater inzwemmen kunnen hier door de vispassage naar de Friese boezem, net als bij Wier. De sluis van Alde Leie is terug, zou je kunnen zeggen, want vanaf ongeveer 1300 was hier ook al een sluis. Houten restanten en walbeschoeiingen zijn in de jaren zeventig van de twintigste eeuw in de bodem achter het café gevonden, toen er riolering werd aangelegd.
Die sluis was destijds heel belangrijk voor het dorp De Leije, dat aan de oever van een oude zeeslenk van de Middelzee lag. Er werd niet alleen water in zee geloosd, ook schepen konden hier in en uit. En door die zeehaven-functie was het een drukte van jewelste. Er werd dag in dag uit gehandeld in zuivel en vee, turf, hout en bier.
Toen het achterliggende Bildt in 1505 werd ingepolderd, was het gedaan met de economische bloei van het dorp. De sluis werd een binnensluis en De Leije veranderde in Oude Leije. De Leistervaart werd lange tijd nog wel gebruikt, maar in de jaren zeventig van de vorige eeuw kwamen er dammen en werd het stil op het water. Met de komst van de nieuwe sluis, onderdeel van het bevaarbaar maken van de Noordelijke Elfstedenvaarroute, varen hier weer bootjes door het dorp, zoals dat eeuwenlang gebeurde.
Ingesproken door:
Fotograaf Linette Raven ontwikkelt het liefst grote series met monumentale portretten van mensen uit een bepaalde omgeving/beroep. Haar contact met Joop Mulder dateert al van 2001, toen ze samen met hem voor Oerol 2002 t/m 2007 het project 'Fan twae kanten’ ontwikkelde en presenteerde. Er volgende nog vele projecten.
“Joop was een vanzelfsprekende aanwezigheid in mijn leven, hij was er gewoon.. zoals het hoort. Hij bood mij ruimte en zijn vertrouwen. Samen in de auto touren door het landschap van Terschelling of Friesland en maar ideeën spuien, een uitsmijter en weer door. Het was een unieke ervaring, met Joop als creatief pionier mee te mogen reizen. Zijn gunfactor, zijn creatieve geest en zijn blauwe twinkelogen altijd aan. Bij het elkaar weer zien, het ’hi meissie’. Later bleek niet alleen bij mij, zo mooi, allemaal dezelfde warme begroeting plus zachte-snor omhelzing.Dat was Joop. Voor nu vanzelfsprekend en vaak aanwezig in mijn gedachte.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Hoe hou je het water op hoogte in een poldervaart, terwijl de schepen er ook door moeten? Met een schutsluis natuurlijk. Hier zie je het lage waterpeil aan de ene kant, het hoge peil aan de andere kant.
Alde Leie -
Helomasluisje
Helomasluisje
De Helomasluis is een monumentale veensluis in de gemeente Weststellingwerf. Het is gelegen in de Lindevallei. Je komt er via het Lindepad.
Peperga -
Driewegsluis, De Linde
Driewegsluis, De Linde
De Driewegsluis is een grote sluis in rivier De Linde vlakbij het dorpje Nijetrijne in Zuidoost Friesland. Naar het Noorden heeft de sluis nog een uitgang naar de Helomavaart.
Nijetrijne -
Getswerdersyl
Getswerdersyl
De Getswerdersyl was de noordelijkste sluis van de Slachtedijk. In 1982 is de sluis gesloopt en op de plaats van de oude sluis staat tegenwoordig een groot herdenkingsmonument.
Sexbierum -
De Lemster Sluis
De Lemster Sluis
Boten in de sluis.. de beste stuurlui aan wal. Deze spreuk zou best passen bij de zes die zijn te lezen op de markante kleine gebouwtjes aan weerzijden van de sluis uit 1888.
Lemmer -
Sluis I
Sluis I
De eerste sluis in de Turfroute, een vaarroute tussen Heerenveen en Oosterwolde. Deze vaarroute voert langs vele bruggen en sluizen, naast deze sluis staat een prachtige witte sluiswachterswoning.
Nieuwehorne -
Sluis Workum
Sluis Workum
De sluis vormt de verbinding tussen de Diepe Dolte in het centrum en het twee kilometer lange kanaal Het Zool dat uitkomt op het IJsselmeer.
Workum
