Ga naar inhoud

Voormalig woon-werkhuis ir. Abe Bonnema

Hurdegaryp

Een van de vele locaties in Hurdegaryp met een historisch verhaal

Sjoch alfêst efkes

Op een deel van het perceel waar in 1961 tot 1963 het woon-werkhuis van ir. Abe Bonnema verrees, was voorheen het boerenbedrijf (veehouderij) van de familie Reitsma gevestigd. Van 1706 tot 1902 woonde en boerde deze invloedrijke familie op het Galeslot. De laatste bewoners van de boerderij aan de Rijksstraatweg waren Anne Boonstra en zijn gezin. Boonstra boerde er van 1945 tot 1961.

Het eigen huis met kantoor (woon-werkhuis) dat Bonnema aan het begin van zijn loopbaan als architect liet bouwen in Hurdegaryp, geldt als een monument van de naoorlogse woningarchitectuur in Nederland. Het woon-werkhuis is bestempeld als rijksmonument.

Bonnema nam resoluut afstand van de ouderwetse architectuur- en woonopvattingen waarmee hij in zijn jonge praktijk werd geconfronteerd en trad in de voetsporen van modernistische grootheden als Le Corbusier, Mies van der Rohe en Charles Eames. Hun baanbrekende woonhuisontwerpen hadden overtuigend aangetoond dat met moderne constructiemethoden en materialen prachtige huizen konden worden gemaakt, waarin eigentijds kon worden gewoond. Het huis is een voorbeeld van duurzaam materiaalgebruik, van eenvoudige en natuurlijke materialen.

Trefzeker maakte Bonnema met dit radicale ontwerp duidelijk waar hij als architect voor stond. Het huis is een toonbeeld van het naoorlogs modernisme en een voorbeeld voor het pragmatisch functionalisme waar hij voor stond: het gebouw als gebruiksartikel.

In essentie is het gebouw een rechthoekige doos met vloeren en een dak van beton. Een reeks van stalen portaalspanten houdt alles overeind, geholpen door een gemetselde kern voor de vereiste stijfheid. De gevels staan los van deze constructie en dragen geen last. Van de vrijheid die dat biedt heeft Bonnema gebruik gemaakt door onder dak en verdiepingsvloer rondom bandvensters aan te brengen. Het overige is een spel van open en gesloten vlakken, met aan de westkant vooral glas en aan de meer gesloten oostkant veel onbehandeld hout.

Het huis is een toonbeeld van het nieuwe denken over ruimtegebruik. De splitsing tussen dragende en niet-dragende delen zijn zichtbaar. De stalen constructie van het huis geeft het interieur een groot ruimtelijk effect. De ruimtes zijn vrij in te delen waardoor een functiewijziging geen grote gevolgen voor het ontwerp heeft. Verder zijn bijzonder de toepassing van zwevende vloeren, vrije plattegronden, visuele overgang tussen binnen en buiten en de combinatie van glas, hout en steen (zowel natuursteen als baksteen). Het huis is een voorbeeld van duurzaam materiaalgebruik, van eenvoudige en natuurlijke materialen en een voorbeeld van de technische innovaties die zijn toegepast in het ontwerp zoals het verlaagde plafond en thermische isolatie.

In het eveneens vrij indeelbare interieur zijn met dunne wanden en ruimte scheidende elementen domeinen afgebakend voor de verschillende functies. Bonnema hield wonen en werken niet strikt uit elkaar. Op de bovenverdieping was behalve de tekenkamer voor de architecten ook de enige slaapkamer van de woning gesitueerd. Beneden waren, naast de representatieve woonkamer die Bonnema 'ontvangstkamer' noemde, onder meer een vergaderkamer en een werkruimte te vinden.

Het pand is begin jaren zestig ontworpen als het kantoor van het Architectenbureau Bonnema en waar tevens overnachten mogelijk was. Tot de jaren zeventig van de twintigste eeuw was het pand in gebruik als atelier van het architectenbureau Bonnema. Op de verdieping bevonden zich enkele woonvertrekken waar de architect (en in de weekeinden zijn vrouw) verbleven.

De omliggende tuin, een ontwerp van Mien Ruys ter grootte van een klein park, is door de transparante gevels steeds dichtbij. Bij de aanleg is rekening gehouden met een aantal aanwezige oude bomen op het terrein. Zoals de oude kastanje die Gerrit Vlaskamp*) daar waarschijnlijk in 1867 heeft laten planten. De boom is op zaterdag 25 juli 2015 door de zomerstorm gesneuveld en gedeeltelijk op het huis van de buren gevallen. De familie Collicchia was daar altijd al bang voor. De familie woont al 40 jaar naast de boom en heeft altijd gezegd dat het niet veilig was dat de kastanjeboom er nog stond. Er zijn rechtszaken over de oude boom geweest tussen Abe Bonnema en de familie Collicchia. Bonnema moest daarna meestal weer overhangende takken van de boom laten zagen.

Mien Ruys heeft in het ontwerp gebruik gemaakt van de vaak in haar werk terugkerende elementen zoals aansluiting tussen huis en tuin, heggen, hoogteverschillen, tegels, paaltjes als begrenzing, scherpe hoeken en een vijver.

Huis en tuin vormen een samenspel tussen het grillig natuurlijke en het rechte artificiële ontwerp. Het huis en de tuin vormen een eenheid door de visuele overgang van binnen en buiten.

Begin jaren zeventig verhuisde het architectenbureau naar Villa Nova aan de Pôllesingel 2.

Toen betrokken de architect en zijn vrouw Marcella het eerdere woon-werkhuis aan de Rijksstraatweg permanent.

Abe Bonnema overleed op 9 augustus 2001. Het huis heeft daarna verschillende bewoners gekend. De huidige eigenaar van het gebouw - de Vereniging Hendrick de Keyser - verhuurt het.

Ofstân nei jo lokaasje:

Hjir fine jo Voormalig woon-werkhuis ir. Abe Bonnema

Rijksstraatweg 24
9254 DJ Hurdegaryp
Plan dyn rûte

fanôf dyn lokaasje

Toan risseltaten