Nieuwe Noordergemaal
Veenhoop
Bij het natuurgebied de Petgatten, in De Veenhoop staat hier het nieuw Noordergemaal. Het gemaal uit 1973 verouderde en moest daarom worden vervangen. Het nieuwe gemaal heeft iets bijzonders, het is namelijk gebaseerd op een Friese kapschuur.
Het voormalige gemaal uit 1973 voldeed niet meer aan de verwachtingen, vanwege veiligheidsnormen moest het gemaal worden vervangen. Het Nieuwe Noordergemaal staat hier nog maar net. In februari 2019 werd het project opgestart en eind april 2020 werd het gemaal opgeleverd. Het zou best kunnen dat je het nieuwe Noordergemaal nog nooit hebt gezien. Dit gemaal is een indrukkende verschijning, want naast het gemaal is er namelijk een vispassage aangelegd. De vissen kunnen hier ongehinderd tussen het Krûme Gat, Wilde Mûntsegroppe en natuurgebied Petgatten De Veenhoop zwemmen. Verder vind je ten noorden van de Buitendyken polders, deze polders zullen bij extreem hoge waterstanden, onder water worden gezet voor een stabiele waterbeheersing.
- Afstand tot jouw locatie:
Routes in de buurt
Bekijk alles-
De Veenhoop-Drachten | Bonifatius Kloosterpad: etappe 4
De Veenhoop-Drachten | Bonifatius Kloosterpad: etappe 4(14.1 km)De Veenhoop -
E-chopper pontjesroute Drachten-Earnewâld
E-chopper pontjesroute Drachten-Earnewâld(35.5 km)Drachten
Vergelijkbare plaatsen
Bekijk alles-
Molen de (Greate) Klaver Bolsward
Molen de (Greate) Klaver BolswardDeze molen aan de rand van het industrieterrein in Bolsward was vroeger onderdeel van het Bolswarder Weeshuis.
Bolsward -
Ried: bodemdaling
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
Ried: bodemdaling
(beluister hier het audioverhaal)
Met het blote oog is het moeilijk te zien, maar de bodem van deze omgeving ligt laag. Op sommige plekken, zoals hier bij het dorpje Ried, gaat het om een paar centimeter, maar er zijn in de buurt kommen die wel 30 centimeter lager liggen dan twintig jaar geleden.
Die bodemdaling is een belangrijke reden dat er een nieuw gemaal komt, dat het witte gemaal dat je verderop aan de Rie ziet liggen zal vervangen. Zowel de oude als de nieuwe kunnen 140 kubieke meter water per minuut naar hoger gelegen gebieden afvoeren bij hoge waterstanden. Ook doet het gemaal dienst bij stortbuien, die steeds vaker voorkomen.
Het gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese woord betekent een laaggelegen land aan de rand van het dorp, land dat alleen gebruikt kon worden om van gras hooi te maken en aan het vee te geven.
Een jaar of vijf geleden bleek renovatie van het gemaal nodig, maar dat bleek lastig, omdat de vijzels diep genoeg moeten zijn als de bodem nog verder zakt. Daarom besloot Wetterskip Fryslân om een hele nieuwe te laten maken, die ook op verdere bodemdaling is berekend.
Hoe het komt dat de bodem is gedaald? Zout- en gaswinning. Vanaf 2004 is op een handvol locaties hier in de omgeving namelijk gas uit de bodem gewonnen. Toen bleek dat de bodem meer daalde dan was verwacht, is daarmee gestopt. Bij Tzummarum en Sexbierum is lange tijd zout uit de bodem gehaald, maar nu wordt overgestapt op winning uit de bodem van de Waddenzee. De bedrijven die de stoffen winnen, Vermillion en Frisia Zout, betalen mee aan gemalen als deze om de waterhuishouding te regelen.
Ingesproken door:
Beeldend kunstenaar Rob Sweere zit al sinds 1989 in het vak. Hij werkt met permanente monumentale installaties in de publieke ruimte en maakt tijdelijke installaties voor tentoonstellingen en festivals. Wereldwijd werkt Rob met groepen mensen.
Zo heeft hij Joop Mulder leren kennen tijdens Oerol. “Joop dacht op een schaal waarop ik zelf ook graag denk, maar die in de visie van anderen niet of weinig voorkomt. Samen met Joop kon je echt tot de max denken. Hij was niet bang en gaf vertrouwen. Jammer dat velen in onze omgeving niet zo onbevangen durven te dromen en ervoor te gaan. Ik zal Joop missen als dromer en als reisgenoot in deze maatschappij.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of PlaceHet gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese woord betekent een laaggelegen land aan de rand van het dorp.
Ried -
Aylvapoldermolen Burgwerd
Aylvapoldermolen BurgwerdDeze poldermolen is om 1846 gebouwd en in 2000 herbouwd.
Burgwerd -
Westhoek: verzilting
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
Westhoek: verzilting
(beluister hier het audioverhaal)
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse. Toch is er ook een keerzijde. Het zoutgehalte in kustgebieden neemt namelijk zo ver toe dat problemen ontstaan in de landbouw.
Je kunt je wel voorstellen wat er gebeurt als een gewas teveel zout krijgt. In dit gebied hier rond Westhoek komt het zoute grondwater gelukkig niet zo hoog dat de wortels van de gewassen erin groeien. Maar in de zomer kunnen boeren hun droge akkers soms niet beregenen met water uit de sloten en vaarten omdat het zoutgehalte te hoog is.
Het Wetterskip zet deze pomp hier beneden bij het veerooster (en andere stuwen en opmalingen in heel Friesland) in tegen de verzilting, door de vaarten en kanalen door te spoelen met zoet water dat uit de Friese boezem komt.
De Friese boezem is de benaming voor de aan elkaar verbonden kanalen en meren in Friesland met een streefpeil van 0,52 meter onder Normaal Amsterdams Peil (NAP). Dat NAP is het nulpunt dat we in Nederland gebruiken om hoogtes met elkaar te vergelijken. Een onmisbaar instrument.
Het zoete water dat naar deze polder komt, die in de jaren zeventig van de vorige eeuw van de boezem is afgesloten, wordt bij de sluis van Wier 6 km verderop ingelaten. Het zoute water stroomt naar het gemaal in Zwarte Haan en vandaar naar zee. Probleem opgelost, voor even.
De toenemende zeespiegelstijging zorgt voor een hogere druk van het zoute zeewater op de kustgebieden. De bodem van het land klinkt in, en daalt ook door delfstoffenwinning, en het zoute grondwater zit dus dichterbij de oppervlakte. De zoete laag boven het zoute grondwater wordt ook nog eens dunner omdat de zomers tegenwoordig vaak erg droog zijn.
Het probleem speelt niet alleen hier, maar wereldwijd. Er wordt daarom steeds vaker gekeken naar zouttolerante gewassen voor de toekomst, gewassen die goed tegen zout kunnen dus. Want doorspoelen met zoet water werkt wel, maar het is ook een kostbare manier. Ook op andere manieren wordt daarom al meer zoet water vastgehouden, door bijvoorbeeld oevers te verbreden.
Ingesproken door:
Nienke Brokke beschrijft zichzelf als een kunstenaar die gaat waar het verhaal is. Haar werk uit zich van video-installaties tot land-art. Nienke organiseert buurtprojecten waarbij ze met de bewoners iedere beeldende discipline gebruik om hun verhalen samen te verbeelden. Van animatiefilms tot zandsculpturen.In 1997 studeerde zij af op de Rietveld theatervormgeving/Art-direction. Joop was daarbij de examinator. 17 jaar na dato nam hij contact op omdat haar examenwerk hem bijgebleven was. “Joop was bevlogen met veel ervaring en verstand van uiteenlopend theater en kunstdisciplines. Een man met twee blote voeten stevig op de grond.
Vanaf de eerste ontmoeting was het alsof hij familie van me was. Hartelijk, oude jongens krentenbrood zeg maar. We bespraken grootse plannen. Verfrissend voor mij om mee te gaan in zijn onstuitbare enthousiasme en projecten te bedenken.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Al eeuwenlang plukken kustbewoners vruchten van deze bodem, die ooit zee was. En dat is letterlijk zo, de (poot)aardappelteelt van deze streek is bijvoorbeeld van wereldklasse.
Westhoek -
De Nôtmûne Koartwâld
De Nôtmûne KoartwâldDeze molen is gebouwd in 1864 en heeft met een zware storm in 1946 zijn wiekenkruis verloren. In 1990 nam de plaatselijke molenstichting het initiatief om de molen weer maalvaardig te maken en in 1995 werd deze molen weer in gebruik genomen.
Surhuisterveen -
Tjasker Zandpoel
Tjasker ZandpoelPaaltjasker De Zandpoel bij Wijckel is een poldermolen om natuurgebied De Sânpoel / De Zandpoel te bemalen.
Wijckel -
Fatum molen
Fatum molenDe Fatum molen is een poldermolen in Fatum, dicht bij Tzum. De functie was het bemalen van de polder Fatum.
Fatum -
Aldtsjerkstermûne
AldtsjerkstermûneDe molen die in 1864 is opgericht door een groep boeren uit de buurt is van het type Grondzeiler. Door de gedrongen bouw scheren de draaiende wieken o...
Aldtsjerk -
Terpensmole IJlst
Terpensmole IJlstDe Terpensmole heeft niet altijd vlakbij IJlst gestaan, en heette ook niet altijd zo. De oorsprong van de molen ligt in Grou, daarna Sneek en is uiteindelijk in IJlst terecht gekomen.
IJlst