Hempenserpoldermolen
Wergea
De Hempenserpoldermolen is in 1863 tussen Leeuwarden en Wergea gebouwd als achtkante poldermolen, gedekt met riet.
Neem alvast een kijkje
- Open popup met vergrote afbeelding Hempenserpoldermolen
- Open popup met vergrote afbeelding Hempenserpoldermolen
- Open popup met vergrote afbeelding Hempenserpoldermolen
De Hempenserpoldermolen (Frysk: Himpenserpoldermoune) is in 1863 tussen Leeuwarden en Wergea gebouwd als achtkante monniksmolen, gedekt met riet.
Een voorganger van de huidige molen heeft in 1784 het Hempensermeer drooggemalen. De molen staat dus aan de rand van de voormalige Himpensermar, een meer waar in de Middeleeuwen gevangenen - rug aan rug gebonden - in het water werden geworpen.
Staatsbosbeheer heeft de polder in 1980 gekocht en er een vogelbroedreservaat van gemaakt: het voormalige meer is dankzij de molens nu een paradijs voor weidevogels als de grutto en de tureluur.
De molen is in eigendom van de Monumentenstichting Boarnsterhim. Uniek is dat het Wetterskip Fryslân de molen gebruikt als onderkomen voor een elektrisch aangedreven gemaal om het water in de polder op peil te houden.
De molen is (buiten het broedseizoen) bereikbaar vanaf het Mardyksterpaad. De molen is geopend als de wieken draaien. Op het bankje naast de molen kun je genieten van het weidse zicht over de polder. Ook kun je op afspraak de molen bezichtigen en een rondleiding krijgen.
- Afstand tot jouw locatie:
Routes in de buurt
-
Ontdek de Alde Feanen vanuit Leeuwarden
Ontdek de Alde Feanen vanuit Leeuwarden(49.0 km)Leeuwarden -
Friese traject Staande Mastroute | Vaarroute
Friese traject Staande Mastroute | Vaarroute(102.0 km)Lemmer
Vergelijkbare plaatsen
Bekijk alles-
Aylvapoldermolen Burgwerd
Aylvapoldermolen BurgwerdDeze poldermolen is om 1846 gebouwd en in 2000 herbouwd.
Burgwerd -
Ried: bodemdaling
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
Ried: bodemdaling
(beluister hier het audioverhaal)
Met het blote oog is het moeilijk te zien, maar de bodem van deze omgeving ligt laag. Op sommige plekken, zoals hier bij het dorpje Ried, gaat het om een paar centimeter, maar er zijn in de buurt kommen die wel 30 centimeter lager liggen dan twintig jaar geleden.
Die bodemdaling is een belangrijke reden dat er een nieuw gemaal komt, dat het witte gemaal dat je verderop aan de Rie ziet liggen zal vervangen. Zowel de oude als de nieuwe kunnen 140 kubieke meter water per minuut naar hoger gelegen gebieden afvoeren bij hoge waterstanden. Ook doet het gemaal dienst bij stortbuien, die steeds vaker voorkomen.
Het gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese woord betekent een laaggelegen land aan de rand van het dorp, land dat alleen gebruikt kon worden om van gras hooi te maken en aan het vee te geven.
Een jaar of vijf geleden bleek renovatie van het gemaal nodig, maar dat bleek lastig, omdat de vijzels diep genoeg moeten zijn als de bodem nog verder zakt. Daarom besloot Wetterskip Fryslân om een hele nieuwe te laten maken, die ook op verdere bodemdaling is berekend.
Hoe het komt dat de bodem is gedaald? Zout- en gaswinning. Vanaf 2004 is op een handvol locaties hier in de omgeving namelijk gas uit de bodem gewonnen. Toen bleek dat de bodem meer daalde dan was verwacht, is daarmee gestopt. Bij Tzummarum en Sexbierum is lange tijd zout uit de bodem gehaald, maar nu wordt overgestapt op winning uit de bodem van de Waddenzee. De bedrijven die de stoffen winnen, Vermillion en Frisia Zout, betalen mee aan gemalen als deze om de waterhuishouding te regelen.
Ingesproken door:
Beeldend kunstenaar Rob Sweere zit al sinds 1989 in het vak. Hij werkt met permanente monumentale installaties in de publieke ruimte en maakt tijdelijke installaties voor tentoonstellingen en festivals. Wereldwijd werkt Rob met groepen mensen.
Zo heeft hij Joop Mulder leren kennen tijdens Oerol. “Joop dacht op een schaal waarop ik zelf ook graag denk, maar die in de visie van anderen niet of weinig voorkomt. Samen met Joop kon je echt tot de max denken. Hij was niet bang en gaf vertrouwen. Jammer dat velen in onze omgeving niet zo onbevangen durven te dromen en ervoor te gaan. Ik zal Joop missen als dromer en als reisgenoot in deze maatschappij.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of PlaceHet gemaal, dat hier in de jaren zeventig van de vorig eeuw kwam, heet ‘De Mieden’. Een toepasselijke naam, want dit Friese woord betekent een laaggelegen land aan de rand van het dorp.
Ried -
Koehool: de dijk
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
Koehool: de dijk
(beluister hier het audioverhaal)
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger. Zo kun je aan het wegenpatroon zien dat de dijk hier ooit een bocht maakte.
De dijk was ook veel lager. Tot in de twintigste eeuw konden de Koehoolsters waarschijnlijk vanuit hun huizen de zee zien, over een anderhalve meter hoog dijkje. In de jaren dertig werd de dijk ongeveer vijfenhalve meter hoog en in de jaren zeventig kwam hier nog minstens twee meter bij. De komende jaren wordt de dijk versterkt.De dijk en de zee bepaalden eeuwenlang het leven in Koehool. Bijna alle inwoners visten in het voorjaar en zomer met fuiken op haring, schar, bot en paling. Met z'n allen sleepten ze de vissersbootjes in het voorjaar over de dijk.
Met de komst van de Afsluitdijk in 1932 was het in één klap afgelopen met de haringvisserij. De zeestromen waren door de afsluiting van de Zuiderzee drastisch veranderd, waardoor ook die dijkverhoging hier nodig was. Een flink deel van de oude (vissers)huisjes en zwartgeteerde schuurtjes sneuvelden in 1970, toen de dijk niet alleen hoger maar ook breder werd. Alleen het beeld De Waadfisker en de recreatiewoningen die op vissershuizen zijn geïnspireerd herinneren nu nog aan de visserij.
De kustbewoners waren ook op een andere manier verbonden met het water. Zwemmen kon je hier namelijk lange tijd ook, bij hoog water dan, net als op andere plaatsen aan de dijk. In de jaren dertig waren hier zelfs badhokjes in het café om je te verkleden.
Ingesproken door:
Scenograaf en theatermaker Sofie Doeland ontwikkelt ook installatiekunst. In 2019 maakte ze een kunstwerk voor Moving Landscapes, een samenwerking tussen Oerol en Sence of Place. Een reizende expositie bestaande uit zes landschapswerken die het perspectief van de toeschouwer manipuleren, raken en sturen.Sofie begeeft zich graag in een monumentaal of ongewoon landschap, het liefst ergens buiten op een heuvel in weer en wind. Op die manier is ze met Joop Mulder in aanraking gekomen. “Ik heb hem leren kennen als een trouwe, lieve en krachtige man. Nuchter en vastberaden. Erg behulpzaam en vol vertrouwen. Hij stond echt pal achter de kunstenaars waarmee hij werkte. Het raakt me nog steeds dat hij er niet meer is.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger.
Tzummarum -
Sudergemaal
SudergemaalHet Sudergemaal is een poldergemaal dat aan de Turfroute ligt. In 1924 werd het Sudergemaal gebouwd, als een van de eerste elektrische gemalen in Friesland. Het is nu onderdeel van Openluchtmuseum It Damshûs
Nij Beets -
Molen De Bird
Molen De BirdDeze molen bevindt zich op het eiland De Burd nabij de Friese plaats Grou, in Nationaal Park De Alde Feanen. Het is een poldermolen die de polder drooghoudt.
Grou -
Nieuwe Noordergemaal
Nieuwe NoordergemaalBij het natuurgebied de Petgatten, in De Veenhoop staat hier het nieuw Noordergemaal. Het gemaal uit 1973 verouderde en moest daarom worden vervangen. Het nieuwe gemaal heeft iets bijzonders, het is namelijk gebaseerd op een Friese kapschuur.
Veenhoop -
Houtzaagmolen De Jager
Houtzaagmolen De JagerHoutzaagmolen De Jager is de ruim 300 jaar oude houtzaagmolen in Woudsend die nog steeds in bedrijf is. Alle zaterdagen is de molen te bezoeken (9:00 tot 17:00 uur).
Woudsend -
Arkens molen
Arkens molenDe Arkens molen is een poldermolen in Franeker met als functie om het water voor plantsoenen te verversen. De unieke en enige molen in Nederland met vlinderwieken. Eén van de weinige spinnekoppen met een achtkante ondertoren.
Franeker -
Molen Windlust
Molen WindlustVoor 1888 stond op de “meulepolle” een standerdmolen. Eigenaar Wiebe Hooisma liet ook deze korenmolen Windlust bouwen. De stenen onderbouw werd nieuw...
Wolvega