Zwerftocht door beekdal de Tsjongerdellen

Ooit was rivier de Tsjonger – gelegen op de grens tussen de Stellingwerven en de rest van Fryslân – een prachtige kronkelende watergang. Benieuwd naar de restanten van deze stokoude rivier? En wil je zien hoe het vroegere beekdal zich heeft ontwikkeld tot waterrijk natuurgebied?

Gekanaliseerde rivier

Rond 1870 werd rivier de Tsjonger – ook wel Kuunder in het Stellingwerfs – gekanaliseerd om schepen een snellere doorgang te bieden. Dit resulteerde in het kaarsrechte Tsjongerkanaal. Aan weerszijden van het nieuwe kanaal, bleven de restanten van de oude slingerrivier liggen. Veelal werden die beekdalen omgetoverd tot rechte landbouwakkers, maar ten noorden van Nijeholtpade werd de grond mei rêst litten en ontstond natuurgebied De Tsjongerdellen!

Meanders uitgraven

Natuurorganisatie It Fryske Gea heeft de oude meanders van de rivier weer uitgegraven om de natte natuur tot leven te brengen. Het gebied bestaat uit vochtige hooilanden met veel sloten, waar in de zomermaanden vee graast. De gids let op dat de excursie niet door een weiland gaat waar een stier graast, want een bolle die zijn koeien beschermt zou zomaar een gevaar kunnen opleveren. In de herfst gaat het vee op stal en komen de graslanden onder water te staan, met als gevolg dat je in het voorjaar flora als dotterbloem, koekoeksbloem en waterkruiskruid kunt aantreffen.

Rietvelden en blauwgraslanden

Vanaf de parkeerplaats ten zuiden van het Ketliker Skar neemt de gids je mee het oude beekdal in, een gebied dat normaal gesproken is afgesloten voor bezoekers. Je wandelt langs de oude meanders waar je wordt gewezen op de oversteekplekken van de otter. In het voorjaar is het ook interessant eens stil te staan bij de paaiende vissen die luidruchtig in de sloten rondplonzen en de vogels die zich in de rietvelden ophouden. Denk aan de kleine karekiet die je vooral herkent aan zijn markante krassende zang, de blauwborst met z’n opvallende blauwe onderkin en misschien zie je nog wel een zwaan stilletjes op haar nest zitten. Je wandelt een stuk langs het rechte Tsjongerkanaal en gaat vervolgens de vroegere blauwgraslanden in die zomers worden gemaaid. Tijdens je zwerftocht kun je in het voorjaar ook greidefûgels als grutto, watersnip en wulp tegenkomen, ook zij profiteren van het natte karakter van de Tsjongerdellen.

Praktische tips van It Fryske Gea

• Deze wandeling duurt ongeveer 2 uren.
• Trek laarzen aan.
• Neem eventueel een verrekijker mee.
• Trek verschillende laagjes kleding aan, want er bestaat geen slecht weer, alleen slechte kleding.
• Deelname is op eigen risico: je kunt natuur-verslaafd raken!