Stadsverhaal Stavoren

Havenmeester Gerda maakt dagelijks mee wat er allemaal rond de fontein gebeurt. Het havenkantoor zit aan de andere kant van de sluis, dus ze kan goed een oogje op de vis houden. “Dat is ook wel een beetje onze taak, hoor,” legt ze uit. “We kunnen hem ook aan- of uitzetten. Soms, als het hard waait, waaien de stralen van de bovenkaak het hele plein over. Nou, dan loop ik er even heen en zet ik de bovenkant uit.”

“Ik weet niet of het de bedoeling is dat mensen erin gaan hoor, maar iedereen doet het. Als één gaat, doet iedereen het. In het begin kwamen hier ook hele bussen vol huisvrouwen langs, die deden dan de tour langs de fonteinen. Nou, dan zei ik: ‘Hup, de schoenen uit en even poatsje baaien!’ Ja, dan moesten ze altijd giechelen, zo van: ‘Oh, mag dat wel?’ Nou, van mij wel hoor. Soms klommen mensen er ook wel bovenop, maar dat kan dus niet. Dat is gevaarlijk. Dus dan moesten we ook even optreden als politieagent.”

“Goh, ik weet niet precies wat het betekent,” bekent Wiepke. “Maar het is niet de vis van het Vrouwtje van Stavoren, hè, terwijl veel mensen dat wel denken.” Gerda neemt een slok van haar koffie en denkt terug aan de ontwerpfase van de fontein. “Weet je, in de vitrine van een viswinkel hier stond precies zo’n vis. Echt precies. En toen dit ontwerp werd gepresenteerd, zeiden mensen wel: ‘Joh, dat is de vis van Doede!’ Maar of dat echt zo is, weet ik niet hoor.” Wiepke: “Ja, dat klopt! Die kunstenaar was hier op bezoek om inspiratie op te doen, en ik weet dat hij om kibbeling ging in de zaak van Doede. Er stond zelfs nog een stukje over in de krant daarna. Nou ja, het is wel heel toevallig dat deze er zoveel op lijkt, hoor.” Ze lachen er samen om. Gerda: “Ja, dat zal de kunstenaar nooit toegeven, haha. Maar het zal er wel iets mee te maken hebben met het verhaal van het Vrouwtje, omdat het Vrouwtje van Stavoren volgens de sage een ring weggooide die uiteindelijk in een gevangen vis terug werd gevonden. Dus dat is wel iets met de bek van een vis.”

Het verhaal over het Vrouwtje van Stavoren is een sage over een rijke weduwe die in weelde leefde in Stavoren, maar zichzelf nooit rijk genoeg vond. Als op een dag een schipper aanmeert met een schip vol graan, dat hij zelf waardevoller vindt dan goud, haalt ze haar neus ervoor op en beveelt dat hij het in het water gooit. Een voorbijganger waarschuwt haar dat als zij ooit arm zou zijn, ze het graan juist als goud zou zien. Maar de weduwe lacht en gooit een gouden ring in zee met de boodschap: “De kans dat de ring terugkeert is net zo groot als de kans dat ik arm word.” Maar de ring keert terug, in de maag van een gevangen vis. Niet lang daarna verliest de weduwe al haar rijkdom: de stad vergaat, de haven verzandt en de vrouw eindigt in armoede.