Het koninklijk Eise Eisinga Planetarium in Franeker

Ontdek het Eise Eisinga Planetarium in Franeker, Friesland. Dit 18e-eeuwse astronomische meesterwerk van autodidact Eise Eisinga toont nauwkeurige hemellichaamweergaven en belichaamt de menselijke fascinatie voor het universum. Verken de geschiedenis en betekenis op deze pagina en laat je inspireren om deze kosmische schat zelf te ervaren in het hart van Nederland.

wat is een planetarium?

Het planetarium laat altijd een actuele en realistische weergave zien van de posities van de zon, de maan, de aarde en vijf andere, destijds enige, bekende planeten. Het mechanisme is gemaakt van eenvoudige maar stevige onderdelen zoals houten ringen, schijven en metalen pinnen. Het wordt slim aangedreven door slechts één uurwerk en is ingebouwd in het plafond en bovenin de bedstee van een woonkamer.

unesco werelderfgoed

Het Eise Eisinga Planetarium in Franeker is het oudste werkende planetarium ter wereld. Mede daarom is het in 2023 geplaatst op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Daarmee is het het vierde werelderfgoed in Friesland naast het Woudagemaal in Lemmer, de Waddenzee en de Koloniën van Weldadigheid (combinatie Friesland en Drenthe).

eise eisinga en franeker

Je vindt het planetarium in een prachtig grachtenhuis in Franeker. Dit nauwkeurig bewegend model van het zonnestelsel werd tussen 1774 en 1781 gebouwd door de Friese wolkammer Eise Eisinga. In Eise Eisinga's oude werkplaats ontdek je zijn beroep als wolkammer. Ondanks dat, was sterrenkunde en wiskunde zijn passie. Hij schreef een wiskundeboek op 15-jarige leeftijd en voltooide twee jaar later een sterrenkundeboek. Een genie in het verborgene.