Gemaal Roptazijl
Wijnaldum
Tjerk Hiddes vertelt het bijzondere verhaal achter het Roptasyl. Nu zie je er niet veel van terug, maar in de 17e eeuw was het syl het toneel van ruzies tussen Harlingen en Franeker.
Neem alvast een kijkje
Tjerk Hiddes vertelt het bijzondere verhaal achter het Roptasyl. Nu zie je er niet veel van terug, maar in de 17e eeuw was 'it syl' het toneel van ruzies tussen Harlingen en Franeker. Wie moest de sluis, die oorspronkelijk van hout gemaakt was, onderhouden en daarvoor betalen?
De zijl is nu een modern gemaal geworden, met zelfs een vishevel die glasaal door de zeedijk naar het binnenwater hevelt, zodat palingen de kans hebben om op te groeien in de Friese boezem.
'Ropta' komt van de naam Rodberta, zoals de adellijke boerderij heette die ongeveer op de plaats stond waar nu Ropta State aan de Hoarnestreek staat.
- Afstand tot jouw locatie:
Vergelijkbare plaatsen
Bekijk alles-
De sluis van Ouwe Syl
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
De sluis van Ouwe Syl
(beluister hier het audioverhaal)
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl. Het dorp dankt zijn ontstaan én naam aan de sluis. In het Bildtse dialect dat hier gesproken wordt: Ouwe Syl.
De sluis – van hout - wordt in 1507 in de pas aangelegde vijftien kilometer lange dijk getimmerd en is onderdeel van een grootschalige inpoldering. 'Skep foor skep' veroveren arbeiders hier land op zee, de vroegere monding van de Middelzee om precies te zijn. De sluis, op de plek waar de Oude Rij in zee stroomt, zorgt voor afwatering van de vruchtbare polder. Schepen kunnen via de schutsluis naar de Waddenzee en terug landinwaarts. Aanleggen kan bij de kolk, een klein haventje achter het café.
Een eeuw later, rond 1600 is alweer land aangeslibd en komt er een nieuwe afwateringssluis twee kilometer noordwaarts: de Nije Syl (de nieuwe zijl, sluis), waar ook een gehucht ontstaat. Het dorp met de oude sluis verandert dan van Bildtsyl naar Ouwe-Syl.
Toch is de sluis van het oude Bildt nog steeds onderdeel van de waterkering. De dijk functioneert namelijk nog als slaperdijk, een reservedijk dus. De eikenhouten deuren die je in de sluis ziet hangen kúnnen het water tegenhouden. Ze zijn in 2006 geplaatst omdat de oorspronkelijke deuren waren verdwenen. Tot die tijd lagen er tientallen balken achter het café, die in geval van nood in de sluis geschoven konden worden.
De Sylsters zullen tegenwoordig niet wakker liggen van hoog water. Een paar eeuwen geleden was dat wel anders. Als er tijdens Kerst 1717 een stormvloed over de kust raast bijvoorbeeld. Het zoute zeewater dreigt de polders in te stromen en de sluis begeeft het bijna. De heldhaftige timmerman Krelis Anne laat de Sylsters als de wiedeweerga een huis afbreken en het puin in de sluis storten. Het dorp is gered, net als het achterland. Iemand die goed bevelen uit kan delen staat hier op 'e Syl nog altijd bekend als iemand die 'ken kommendere als Baas Krelis.'
Ingesproken door:
Als architect leeft Alex van de Beld tussen twee werelden; de wereld van het landschap en de natuur, met daarnaast de wereld van de kunst en de cultuur. Alex werkt al zijn hele leven om die werelden te verbinden. Dat is volgens hem nu meer dan ooit nodig, willen we een nieuwe toekomst ontwerpen.Alex leerde Joop Mulder in de aanloop naar 2018 kennen. “Joop was iemand die verschillende culturen bij elkaar bracht, zoals een sluis water met elkaar verbindt. Dat is meer en meer nodig om een inspirerende leefomgeving te maken waarin iedereen zijn plek vindt. Daarom zullen we Joop Mulder missen. Maar we gaan met zijn mentaliteit, creativiteit en zijn sense of place aan de slag voor het landschap van de toekomst.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Waar anders dan hier spreek je af met dorpsgenoten? Op de 'pyp' natuurlijk: de brug over de zijl, de sluis. De sluis is het natuurlijke middelpunt van Oudebildtzijl.
Oude BildtzijlSluis, Extra info
Sluis
-
Koehool: de dijk
Je kunt de inhoud niet bekijken omdat je nog geen cookies hebt geaccepteerd. Klik op de knop hieronder om de cookies alsnog te accepteren.
Cookies handmatig instellen
Koehool: de dijk
(beluister hier het audioverhaal)
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger. Zo kun je aan het wegenpatroon zien dat de dijk hier ooit een bocht maakte.
De dijk was ook veel lager. Tot in de twintigste eeuw konden de Koehoolsters waarschijnlijk vanuit hun huizen de zee zien, over een anderhalve meter hoog dijkje. In de jaren dertig werd de dijk ongeveer vijfenhalve meter hoog en in de jaren zeventig kwam hier nog minstens twee meter bij. De komende jaren wordt de dijk versterkt.De dijk en de zee bepaalden eeuwenlang het leven in Koehool. Bijna alle inwoners visten in het voorjaar en zomer met fuiken op haring, schar, bot en paling. Met z'n allen sleepten ze de vissersbootjes in het voorjaar over de dijk.
Met de komst van de Afsluitdijk in 1932 was het in één klap afgelopen met de haringvisserij. De zeestromen waren door de afsluiting van de Zuiderzee drastisch veranderd, waardoor ook die dijkverhoging hier nodig was. Een flink deel van de oude (vissers)huisjes en zwartgeteerde schuurtjes sneuvelden in 1970, toen de dijk niet alleen hoger maar ook breder werd. Alleen het beeld De Waadfisker en de recreatiewoningen die op vissershuizen zijn geïnspireerd herinneren nu nog aan de visserij.
De kustbewoners waren ook op een andere manier verbonden met het water. Zwemmen kon je hier namelijk lange tijd ook, bij hoog water dan, net als op andere plaatsen aan de dijk. In de jaren dertig waren hier zelfs badhokjes in het café om je te verkleden.
Ingesproken door:
Scenograaf en theatermaker Sofie Doeland ontwikkelt ook installatiekunst. In 2019 maakte ze een kunstwerk voor Moving Landscapes, een samenwerking tussen Oerol en Sence of Place. Een reizende expositie bestaande uit zes landschapswerken die het perspectief van de toeschouwer manipuleren, raken en sturen.Sofie begeeft zich graag in een monumentaal of ongewoon landschap, het liefst ergens buiten op een heuvel in weer en wind. Op die manier is ze met Joop Mulder in aanraking gekomen. “Ik heb hem leren kennen als een trouwe, lieve en krachtige man. Nuchter en vastberaden. Erg behulpzaam en vol vertrouwen. Hij stond echt pal achter de kunstenaars waarmee hij werkte. Het raakt me nog steeds dat hij er niet meer is.”
Dit verhaal is onderdeel van de route Gemalen Verhalen van Sense of Place
Wat een dijk! Het is een flinke klim, maar bij helder weer kun je de waddeneilanden zien liggen. Niet alleen de hoogte van de dijk imponeert, maar ook de strakke en rechte vorm. Vroeger was die veel grilliger.
TzummarumMolen of Gemaal, Extra info
Molen of Gemaal
-
Korenmolen 'De Volharding'
Korenmolen 'De Volharding'Yme Kuiper kocht ooit in 1862 korenmolen 'De Volharding'. Verder was deze molen ooit een logeerplek van Domela.
HeerenveenMolen of Gemaal, Monument
Molen of Gemaal
-
De Nôtmûne Koartwâld
De Nôtmûne KoartwâldDeze molen is gebouwd in 1864 en heeft met een zware storm in 1946 zijn wiekenkruis verloren. In 1990 nam de plaatselijke molenstichting het initiatief om de molen weer maalvaardig te maken en in 1995 werd deze molen weer in gebruik genomen.
SurhuisterveenMolen of Gemaal, Museum
Molen of Gemaal
-
Korenmolen de Hoop Sumar
Korenmolen de Hoop SumarDe korenmolen is iedere zaterdag geopend en te bezichtigen o.l.v. een vrijwillige molenaar. Tevens worden er graanproducten verkocht op de maalzolder.
SumarMolen of Gemaal, Museum, Rondleiding
Molen of Gemaal
-
Poldermolen Kingmatille
Poldermolen KingmatilleDe molen werd in 1870 gebouwd en in 1987 verplaatst naar de huidige locatie. De molen is op afspraak te bezichtigen.
DronrypMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Molen De Korenaar Sexbierum
Molen De Korenaar SexbierumDe Korenaar; een authentieke accomodatie die uitermate geschikt is voor uw evenement. Zo bevat de molen 2 zalen, een bar en een grote tuin. Sfeervol, romantisch monument. De molen is een officiële trouwlocatie met een prachtige tuin.
SexbierumBezienswaardigheid, Molen of Gemaal, Archeologisch erfgoed, Groepsarrangementen
Bezienswaardigheid
-
Molenmuseum De Eendragt
Molenmuseum De EendragtMolenmuseum 'De Eendracht' is gevestigd in een koren- pelmolen en herbergt zes zolders kijkgenot. Op de begane grond bevindt zich een winkeltje en een gerestaureerde Kromhout middeldruk moter 40 pk. uit 1920. U vindt een wisselende expositie op de ee...
AnjumVVV vestiging, Molen of Gemaal, Museum, Toeristisch informatie Punt
VVV vestiging
-
Nieuwe Noordergemaal
Nieuwe NoordergemaalBij het natuurgebied de Petgatten, in De Veenhoop staat hier het nieuw Noordergemaal. Het gemaal uit 1973 verouderde en moest daarom worden vervangen. Het nieuwe gemaal heeft iets bijzonders, het is namelijk gebaseerd op een Friese kapschuur.
VeenhoopMolen of Gemaal
Molen of Gemaal
-
Sluis en het Sylhús
Sluis en het SylhúsHindeloopen is rijk aan rijksmonumenten, zoals ook de sluis en het bijbehorende Sylhús. De sluis was er al in de 17e eeuw en vormt de verbinding voor de pleziervaart tussen het centrum en de haven en IJsselmeer.
HindeloopenBezienswaardigheid, Monument, Sluis
Bezienswaardigheid
Routes langs deze locatie
-
Waterbeleefroute: Friese Admiraliteit
Waterbeleefroute: Friese Admiraliteit(19,6 km)FranekerRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Staten en stinzen rondom Franeker
Staten en stinzen rondom Franeker(40,0 km)FranekerRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Harlingen-Sexbierum | Klooster Claercamppad: etappe 12
Harlingen-Sexbierum | Klooster Claercamppad: etappe 12(16,5 km)HarlingenWandeltocht, Pelgrimsroute
Wandeltocht