Fietsroute langs de historie van de palinghandel
Makkelijk navigeren? Bekijk de route via route.nl.
Paling en Friesland zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Eeuwenlang werd in de Fries wateren op paling gevist. Het werd er bewaard en gesorteerd en verhandeld in Londen. Fiets langs Heeg, Gaastmeer en Workum en ontdek de historie van de palinghandel.
Palinghandel
De Friezen hebben eeuwenlang palinghandel gedreven met Londen. In de Friese wateren er op gevist, bewaard en gesorteerd. Ook werden hier palingaken gebouwd. In palingdorp Heeg start deze fietstocht die je meevoert langs de palingvisserij- en handel van vroeger en nu. De route gaat langs het dorp Gaastmeer dat een belangrijke plek was voor de palinghandel en naar Elfstedenstad Workum dat jarenlang leefde van de palinghandel.
Heeg
Heeg werd in de tweede hel…
Makkelijk navigeren? Bekijk de route via route.nl.
Paling en Friesland zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Eeuwenlang werd in de Fries wateren op paling gevist. Het werd er bewaard en gesorteerd en verhandeld in Londen. Fiets langs Heeg, Gaastmeer en Workum en ontdek de historie van de palinghandel.
Palinghandel
De Friezen hebben eeuwenlang palinghandel gedreven met Londen. In de Friese wateren er op gevist, bewaard en gesorteerd. Ook werden hier palingaken gebouwd. In palingdorp Heeg start deze fietstocht die je meevoert langs de palingvisserij- en handel van vroeger en nu. De route gaat langs het dorp Gaastmeer dat een belangrijke plek was voor de palinghandel en naar Elfstedenstad Workum dat jarenlang leefde van de palinghandel.
Heeg
Heeg werd in de tweede helft van de 18e eeuw het centrum van de Friese palinghandel op Londen. Dit was natuurlijk bijzonder, aangezien Heeg in die tijd maar een bescheiden dorp met 454 inwoners was. De Firma Vissers in Heeg waren zeer succesvolle kooplui. Rond 1850 bezatten ze bijna de helft van alle onroerend goed in Heeg. In 1858 kregen ze de werf aan De Syl in handen waar o.a. palingaken werden gebouwd en onderhouden. Vanuit de woning van de Vissers’ familie ‘Siet u Selfs’ aan de overkant, kon men letterlijk een ‘oogje in het zeil’ houden. Tegenover de werf werd door traditioneel scheepsbouwer Pier Piersma, en later bewoner van het werfhuis, een loods uitgebreid met een helling. Hier werd ook de palingaak ‘Korneliske Ykes II’ gebouwd, een reconstructie van de oorspronkelijke palingaak Korneliske Ykes I. In de havenkom De Syl was het vroeger een en al bedrijvigheid van schepen, bootjes en vissers. In de Harinxmastrjitte vind je diverse huizen die door de familie Visser zijn gebouwd. Zoals het rijksmonument 'Villa Romsicht' en de Syl 10, het huis met de grote witte kajuit. Daar woonden de laatste reders van de palinghandel van de familie Visser. Freerk Visserman, gevestigd aan de Weisleatstrjitte 5, is in zijn familie de tiende generatie palingvisser in Heeg. Je kunt met hem gaan palingvissen en hij verkoopt o.a. gerookte paling en palingbier. In de passantenhaven vind je Riediel, dit kunstwerk is een monument voor de palinghandel.
Gaastmeer
Het centrum van de palinghandel was Gaastmeer. De paling werd bewaard en gesorteerd in de Wijde Sloot alvorens het naar Londen werd verscheept en verhandeld. In de haven wat tegenwoordig de Pieldyk heet, lagen de bunschepen van de Firma Visser uit Heeg. Ook stonden er drooghokken om de zeilen en getaande fuiken, netten en touwwerk te drogen. De familie Visser had een bloeiende handel in Gaastmeer en bouwde daarom een scheepswerf, de Wildschutwerf en ook diverse huizen die werden gebruikt als palingkantoor, opslag voor proviand. Deze gebouwen zijn vandaag de dag nog steeds te zien. Op de hoek van de Munkedyk en de J.J. Hofstrjitte staat boerderij Marsicht, ook het herenhuis ernaast werd bewoond door de Vissers familie. Loop een rondje door Gaastmeer, en volg de route die de panelen je laten volgen, en ontdek meer over de palinghandel in het dorp. Aan de Loswal vind je 'de Voorwaarts' een palingklipper die nog herrinnert aan de palinghandel. Bij de Pieltsjerke vind je de graven van de familie Visser. Rond 1900 werd de palinghandel in Gaastmeer verplaatst naar de Lieuwedaem. Hier stonden ijshokken, een rookhok en een schuur. De levende paling werd toen naar Londen verscheept met een kisje ijs er bovenop. Vandaag de dag vind je nog steeds een beroepsvisser in de meren rondom Gaastmeer, namelijk Andries van Netten. Na de vangst rookt hij de paling op ambachtelijke wijze. Je vindt visserijbedrijf Andries van Netten aan de Jan Jelles Hofstrjitte 4 in Gaastmeer. Hier kun je van maart tot en met oktober gerookte paling halen of ga met hem aan boord.
Workum
In Workum zorgde Jan Rintje Visser, palinghandelaar én burgemeester van Workum, voor de bloeiende palinghandel. Hij stond vaak met zijn kijker op het dak van zijn huis, de Noard 165, over de Zuiderzee te kijken naar terugkerende palingaken uit Londen. Deze palingaken werden gebouwd in de Blazerhaven, de scheepswerf van Workum. Jan Rintje Visser overleed in 1897. Zijn graf is nog altijd te vinden bij de Sint Gertrudiskerk in Workum. Hij werd opgevolgd door Jan Haagsma, die ook palinghandelaar was, zijn huis vind je terug aan de trekweg 6. In Workum kwam de paling binnen via de Ielpôle. Hier werd de paling tijdelijk in leggers opgelsagen, en werd daarna verscheept naar Londen. De vaart stond destijds nog in open verbinding met de Dolte. Doordat het water er continu stroomde was dit een geschikte plek voor de paling. Palingaken vertrokken in Workum meestal bij hoog water bij de bank voor de haven in de Zuiderzee. Bij oostenwind vertrokken ze via Stavoren, palingaken uit Heeg en Gaastmeer vertrokken hier altijd vandaan, omdat het water voor Workum te laag was om over de bank te komen. In Warkums Erfskip vind je in de tentoonstelling van de geschiedenis van Workum veel terug over de bloeiende palinghandel in Workum. Ook Meesterschilder Jopie Huisman hield van palingvissen. Hij maakt een zelfportret als palingvisser (1999). Ontdek meer over Jopie en bekijk het schilderij in het Jopie Huisman museum in Workum.
Lees hier meer over de historie van de palinghandel.
Dit ga je zien
Bezoekerscentrum Heeg
Bezoekerscentrum HeegBezoek het interactieve bezoekerscentrum in Heeg. Een inspirerende plek die uitnodigt tot ontdekking. Koop hier de leukste souvenirs en tickets voor een tocht met de palingaak.
De werf en helling
De werf en hellingDe Helling, de werf aan de Syl, kent al een lange geschiedenis van scheepsbouwactiviteiten.
"Siet u Selfs"
"Siet u Selfs"Het wit gepleisterde huis aan de overkant van de Syl. Is een belangrijk stuk geschiedenis van het dorp. Het huis is in opdracht van de koopman en zeehandelaar Anne Wiegers Visser (1718-1787) gebouwd.
De Palingaak
De PalingaakKorneliske Ykes II is een reconstructie van de oude palingaken waarmee vroeger naar London werd gevaren. Deze palingaak ligt in het centrum van Heeg aangemeerd.
Palingvisserij F. Visserman
Palingvisserij F. VissermanFreerk Visserman is de laatste beroepsvisser van Heeg, van oudsher het palingdorp bij uitstek. Wie een kijkje wil nemen in het leven van een visser, kan Freerk bellen en een excursie boeken met de ‘Electric eel’, zijn fluistersloep.
Gaastmeer
GaastmeerGaastmeer is de ideale plaats om aan de drukte van de dag te ontsnappen en te genieten van rust en ruimte.
Wijde sloot Gaastmeer
Wijde sloot GaastmeerDe Wijde sloot in Gaastmeer werd vroeger gebruikt voor het bewaren van levende paling alvorens de paling naar Londen werd verscheept. De haven heet tegenwoordig de Pieldyk.
Wildschutwerf
WildschutwerfVanwege onderhoud van de aken maar ook nieuwbouw en onderhoud van kleinere bunschepen heeft Wieger Wiegers Visser in 1857 een scheepswerf in Gaastmeer laten bouwen aan de Wylde Sleat.
Boerderij Marsicht
Boerderij MarsichtOp de hoek van de Munkedyk en de J.J. Hofstrjitte staat boerderij Marsicht.
Palingklipper Voorwaarts
Palingklipper VoorwaartsDe palingklipper “Voorwaarts” is het enige nog varende overblijfsel van de roemruchte Hegemer en Gaastmeerse palinghandel.
Pieltsjerke Gaastmeer
Pieltsjerke GaastmeerDe Pieltsjerke in Gaastmeer ligt aan It Piel, een inham van de Fluessen. Met de kerktoren als markant herkenningspunt, vanaf het meer en vanuit het dorp.
Visserijbedrijf Andries van Netten
Visserijbedrijf Andries van NettenAndries van Netten is een lokale visserman en leverancier van verse producten voor Gaastmeer en omstreken. Alle producten zijn vers en worden gevangen in de meren rondom Gaastmeer.
Veerpont It Oerset (Gaastmeer)
Veerpont It Oerset (Gaastmeer)
Workum (Warkum)
Workum (Warkum)Workum is een heerlijk Elfstedenstadje in Zuidwest Friesland, langgerekt van vorm met helemaal aan de westzijde het IJsselmeerstrand.
Scheepstimmerwerf De Hoop
Scheepstimmerwerf De HoopScheepstimmerwerf ‘De Hoop’ is een begrip in Workum en ver daarbuiten. Al meer dan driehonderd jaar gevestigd naast de sluis.
Sint Gertrudiskerk
Sint GertrudiskerkDe Sint Gertrudiskerk in Workum is een bijzonder monument van laat-gotische kerkenbouw. De kruisvormige opzet en de uitvoering als driebeukige hallenkerk zijn vrij uniek voor Fryslân. Ruimtewerking en lichtinval in het interieur zijn een belevenis.
Museum Warkums Erfskip
Museum Warkums ErfskipMuseum Warkums Erfskip huist in het oude Waaggebouw in het centrum en vertelt over de historie van Workum en omstreken. Het is het startpunt van waaruit je de hoogtepunten van de prachtige stad Workum kunt ontdekken en bewonderen.
Jopie Huisman Museum
Jopie Huisman MuseumHet Jopie Huisman Museum is gewijd aan het werk en het leven van de Friese autodidacte meesterschilder Jopie Huisman. De Stichting Jopie Huisman Museum werd in 1986 opgericht, met als doel het exposeren van het werk en het uitdragen van de filosofie ..
Trekwei 6
Trekwei 6Een prachtige karakteristieke woning waar de palinghandelaar Jan Haagsma heeft gewoond.
Veerpont Droech oer de feart (Nijhuizum)
Veerpont Droech oer de feart (Nijhuizum)-Betalen met QR-code mogelijk, geen pin
Villa Romsicht
Villa RomsichtIn 1904 in neo-renaissance stijl met art nouveau interieur gebouwd door de Jan Annes Visser, palinghandelaar, die er tot 1961 heeft gewoond.
Bezoekerscentrum Heeg
Bezoekerscentrum HeegBezoek het interactieve bezoekerscentrum in Heeg. Een inspirerende plek die uitnodigt tot ontdekking. Koop hier de leukste souvenirs en tickets voor een tocht met de palingaak.
- 34
- 23
- 18
- 21
- 20
- 22
- 17
- 04
- 06
- 16
- 33
- 32
- 38
- 35
-
Het verhaal van Eise Eisinga
Het verhaal van Eise Eisinga
(26,4 km)FranekerRecreatief, Cultuurroute
Recreatief
-
Etappe 4: Dokkum - Sneek | Elfstedenfietsroute
Etappe 4: Dokkum - Sneek | Elfstedenfietsroute
(50,0 km)DokkumRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Fietsroute Heeg – Balk en vaartocht Balk – Heeg
Fietsroute Heeg – Balk en vaartocht Balk – Heeg
(29,3 km)HeegRecreatief, Zeilen, Cultuurroute, E-bike
Recreatief
-
Rondje Lauwersmeer Oostmahorn
Rondje Lauwersmeer Oostmahorn
(43,9 km)AnjumRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Rondje Woudsend, Lemmer en Balk
Rondje Woudsend, Lemmer en Balk
(50,0 km)IndijkRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Pontje-Fietsrondje rondom Workum
Pontje-Fietsrondje rondom Workum
(30,0 km)WorkumRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Staten en stinzen rondom Franeker
Staten en stinzen rondom Franeker
(40,0 km)FranekerRecreatief, E-bike
Recreatief
-
Pontjesroute De 8 van Grou Oostlus
Pontjesroute De 8 van Grou Oostlus
(55,2 km)Nij BeetsRecreatief, E-bike
Recreatief
-
De boorden van de Middelzee
De boorden van de Middelzee
(35,0 km)LeeuwardenRecreatief, E-bike
Recreatief
